Demeter – przedstawiamy boginie z kolekcji PANTEON

Zbliża się kolejna ważna okazja – Dzień Matki, więc tym razem chcemy Wam przedstawić archetyp mamy idealnej – Demeter. Była to bogini plonów, urodzaju i płodności, jednak według nas najważniejsza w niej jest ta najbardziej ludzka cecha, czyli opiekuńczość i nieustanna walka o swoją córkę. Demeter czcili Grecy, natomiast Rzymianie znali ją pod imieniem Ceres.

Skąd wzięła się Demeter?

W mitologii nic nie jest pewne i zazwyczaj przedstawiane w kilku wersjach, dlatego pochodzenie Demeter również jest owiane pewną tajemnicą. Prawdopodobnie była córką Kronosa i Rei i – tym samym – siostrą Hery, Hestii, Zeusa, Hadesa i Posejdona, a więc należała do „starszego pokolenia” bóstw. Ją i jej całe rodzeństwo, tuż po urodzeniu, została połknął ojciec Kronos, który chciał zapobiec pozbawieniu go władzy (nie pytajcie). Na szczęście – dla rodzeństwa i nieszczęście – dla Kronosa całe rodzeństwo zostało ostatecznie uwolnione (jednak tu bez szczegółów, zwłaszcza jeśli podczas czytacie ten post do obiadu 😉). Czy wiecie, że kult Demeter był najbardziej popularny w najstarszych greckich ośrodkach, np. na Krecie?

Relacje z córką

Skupimy się na tym mitologicznym zagadnieniu, ponieważ dzięki temu zrozumiecie, dlaczego Demeter była matką idealną. Bogini – będąc w związku z Zeusem (tak, to jej brat, ale – znowu – nie pytajcie 😉) – urodziła Persefonę, Grekom znaną także jako Korę. Wszyscy byliby szczęśliwi, gdyby nie to, że piękna i młoda Persefona wpadła w oko Hadesowi. W dużym skrócie (całą historię opiszemy ze szczegółami w poście o Persefonie): bóg świata podziemnego porwał Persefonę do swojego królestwa i nie chciał jej wypuścić z powrotem na ziemię. Gdy Demeter dowiedziała się o porwaniu swojej ukochanej córki, była zrozpaczona i wściekła jednocześnie. Jej nastrój sprowadził na ziemię klęskę głosu, ponieważ bogini przestała troszczyć się o uprawy. W związku z tym Zeus rozkazał Hadesowi, żeby pozwalał Persefonie wracać do matki na sześć miesięcy każdego roku. Za każdym razem, gdy Demeter widziała swoją córkę, ziemia rozkwitała. Za każdym razem, gdy ją żegnała – ziemia zamierała i przestawała wydawać plony. Jak możecie się domyślić – tak powstał podział na pory roku. Według innych mitów Demeter wędrowała po całej kuli ziemskiej, żeby odnaleźć Persefonę. W miejscach, w których przebywała uczyła lokalnych mieszkańców jak należy uprawiać nowe gatunki roślin oraz rozpowszechniała te już znane.

Demeter i mężczyźni

Tego wątku nie może tu zabraknąć, mimo że życie miłosne Demeter nigdy nie było głównym mitologicznym tematem. Wiemy już, że była w związku z Zeusem. O względy bogini zabiegał także jej kolejny brat – Posejdon. Demeter nie była jednak zadowolona z jego podejścia i starała się go unikać. Pewnego razu schowała się nawet pośród koni należących do króla Onkiusa (według innych wersji – Onkusa). Niestety, to nie pomogło. Podstępny Posejdon przybrał postać konia i zgwałcił swoją starszą siostrę. Demeter i tym razem była wściekła. Zaczęła ubierać się cała na czarno, schowała się w jaskini i ponownie sprowadziła głód na ziemię. Nasuwa się jeden, prosty wniosek: nie zadzierajcie z Demeter, bo będziecie głodni! 😉

Przedstawienia bogini

Bogini plonów i urodzaju w sztuce często bywa trudna do rozpoznania. Grecy i Rzymianie uwieczniali ją jako dojrzałą kobietę, z częściowo zakrytymi włosami. Na monetach, malowidłach lub mozaikach przedstawiali ją w otoczeniu kłosami zboża lub inną roślinnością. W greckim regionie Arkadia najbardziej jest znana jako „czarna Demeter” – ma to związek z jej ubiorem po gwałcie Posejdona. Demeter ma także charakterystyczną fryzurę: długie, falowane, spięte włosy, z przedziałkiem na środku. Boginię często przedstawiano także z jej córką – Persefoną. Przedstawienie Demeter na naszyjniku DRACA wzorowałyśmy na wizerunkach bogini na rzeźbach. Jeden z przykładów znajduje się obecnie w Altes Museum w Berlinie.

Symbolika

Zarówno w sztuce starożytnych, jak i w późniejszej boginię przedstawiano z charakterystycznymi dla niej atrybutami lub zaznaczano. Najważniejszymi atrybutami bogini były kłosy zboża oraz róg obfitości wypełniony plonami, owocami i kwiatami.